Reguła średniookresowego celu budżetowego w Unii Europejskiej

Celem artykułu jest analiza istoty i znaczenia średniookresowego celu budżetowego (Medium-Term Budgetary Objective, MTO) w systemie reguł budżetowych w UE. W artykule zaprezentowano sposób wyznaczania MTO zgodny z wymogami nowego Paktu Stabilności i Wzrostu, porównano wyniki kalkulacji z celami zadeklarowanymi przez państwa członkowskie w ich programach stabilności/konwergencji z 2012 r. oraz poddano ocenie skuteczność reguły. Na przestrzeni lat funkcja MTO w systemie reguł budżetowych ewoluowała. W pierwszym okresie funkcjonowania strefy euro najważniejszą rolę odgrywały nominalne kryteria konwergencji, a celom średniookresowym przypisywano mniejszą wagę. Numeryczna reguła MTO miała nabrać większego znaczenia po pierwszych zmianach w Pakcie Stabilności i Wzrostu (2005 r.). Podstawą jej koncepcji stał się wówczas margines bezpieczeństwa, który miał ułatwiać utrzymanie salda budżetowego i długu publicznego w granicach określonych w TFUE. Przyjęte rozwiązania okazały się jednak mało skuteczne, między innymi z powodu braku mechanizmów egzekwujących realizację MTO i ekspansywnej postawy państw członkowskich w zakresie polityki budżetowej. Miejsce MTO w systemie reguł budżetowych w UE może wzrosnąć w następstwie kryzysu finansowego i gospodarczego. W obecnych uwarunkowaniach gospodarczych, kiedy państwa UE charakteryzują się znaczną nierównowagą fiskalną i wysokim poziomem długu publicznego, MTO przypisano funkcję wspomagającą proces przywracania stabilności fiskalnej. Od 2009 r., na cel średniookresowy w większym stopniu wpływa wielkość zadłużenia (państwa z poziomem zadłużenia wyższym niż wartość referencyjna muszą uwzględnić „dodatkowy wysiłek” nakierowany na jego redukcję), a dodatkowym czynnikiem kształtującym MTO stały się zobowiązania ukryte czyli przyszłe koszty związane z procesem starzenia się społeczeństwa. Zasady konstrukcji MTO zostały ujednolicone, ale jednocześnie stały się bardziej skomplikowane, a cele bardziej wymagające w stosunku do państw najbardziej zadłużonych. Skuteczność reguły MTO będzie w znacznej mierze zależeć od jej egzekwowania w ramach procesu nadzoru budżetowego oraz determinacji państw w realizacji dostosowań.