Electorale verfransing in Vlaams-Brabant. Op zoek naar een verklaring op gemeentelijk niveau

Bij lokale verkiezingen spelen voorkeurstemmen een belangrijke rol om verkozen te raken. In deze beleidspaper analyseren Jef Smulders, Gert-Jan Put en Bart Maddens welke factoren het aantal voorkeurstemmen voor kandidaten bepalen. Ze onderzochten dit op basis van een dataset van 3.632 kandidaten uit het arrondissement Leuven bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012. Een van de opvallendste resultaten is het effect van elektronisch stemmen. Kandidaten die opkomen in gemeenten waar met stemcomputers gewerkt wordt, halen gemiddeld 6% meer voorkeurstemmen dan kandidaten uit gemeenten waar met potlood en papier wordt gestemd. Er is ook een bonus voor de schermlijsttrekkers en schermlijstduwers, dit zijn de kandidaten die bovenaan en onderaan de kolommen op het computerscherm staan. Verder is het effect van een nationaal mandaat een stuk kleiner dan dat van een burgemeesters- of schepenmandaat. Uittredende leden van het gemeentebestuur krijgen de helft meer voorkeurstemmen dan kandidaten zonder een politiek mandaat, voor parlementsleden is dit slechts een derde meer. Dit wijst erop dat het lokale karakter van gemeenteraadsverkiezingen nog altijd zwaar doorweegt bij het stemgedrag. We stellen ook vast dat vrouwen gemiddeld minder voorkeurstemmen halen dan mannen, maar dit komt vooral omdat mannelijke kandidaten betere plaatsen op de lijst krijgen, meer politieke functies bekleden en zichtbaarder zijn in de campagne. Tot slot blijft de plaats op de lijst de belangrijkste rol spelen: lijsttrekkers halen drie keer meer voorkeurstemmen dan kandidaten op een minder zichtbare plaats. Dit effect daalt geleidelijk over de volgende kandidaten, maar ook de lijstduwer haalt meer voorkeurstemmen.