Congestiekost voor wegvervoer: Ontwikkeling generiek model en toepassing voor Vlaanderen

Congestie op de weg, in een stedelijke omgeving maar ook elders, brengt grote bedrijfseconomische en maatschappelijke kosten met zich mee. Iedereen is het er dan ook over eens dat een combinatie van maatregelen nodig zal zijn om hieraan tegemoet te komen. Literatuurstudie toont aan dat de congestieproblematiek in het algemeen en voor het wegvervoer in het bijzonder uitvoerig werd bestudeerd. Zo blijkt er ruime aandacht voor de oorzaken en de gevolgen van congestie op de weg, maatregelen (vnl. focus op rekeningrijden) ter bestrijding van de congestie, opstellen van congestie-indicatoren, enz. Daarentegen komt de modellering van de congestiekost voor het wegvervoer binnen een ketenbenadering opvallend minder aan bod. Bovendien is er weinig eensgezindheid betreffende de kosten van congestie die de actoren binnen de keten dragen. Tijdens een rondetafelgesprek met alle actoren binnen de keten kwam naar voor dat de kost van congestie een onderdeel van het vrachttarief kan zijn en dus doorgerekend kan worden aan de opdrachtgever. Hiertoe is een grondige kennis van de verschillende soorten kosten vereist. De voorliggende paper onderzoekt de congestiekost voor wegvervoer in Vlaanderen. De studie kadert in de brede problematiek van de verbetering van de capaciteitsbenutting in de logistieke keten. Het onderwerp past binnen het meerjarenplan van het Steunpunt Mobilo. Inzicht in de maatschappelijke kosten van congestie is nodig om gepaste maatregelen te kunnen nemen. Daarmee kan een overheid de concurrentiepositie van de industriële- en dienstenbedrijven, inclusief de logistieke sector en de economische poorten zoals de havens wil beschermen en vergroten. Om een totaal overzicht te krijgen van de kosten van congestie en om als dusdanig een aangepast (bedrijfs-/maatschappelijk) beleid te kunnen voeren, is in eerste instantie het opzetten van een generiek model nodig dat toelaat een zorgvuldige analyse te maken van het tijdverlies dat gepaard gaat met congestie en de daarbij horende kosten. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met het feit dat naast goederenvervoer, ook woon-werkverkeer, transitverkeer en privéverplaatsingen in belangrijke mate bijdragen tot de congestie(-kost), maar er ook zelf de nadelen van ondervinden. Het uitgangspunt om het model op te bouwen en toe te passen, is de benadering van Blauwens et al. (2012) waarbij de kosten van een transportprestatie ingedeeld worden in tijds- en kilometerkosten. Deze benadering wordt uitgebreid met herplanningskosten en maatschappelijke kosten. Soms beperkte databeschikbaarheid en moeilijk in te schatten kosten dragen ertoe bij dat er gewerkt wordt met assumpties. De voornaamste bevinding is de noodzaak aan een generiek model om de private en maatschappelijke kosten van congestie op een transparante manier te bepalen aan de hand van de meest recente data. Er dient dus werk gemaakt te worden van een accurate dataverzameling.