Rola samorządów gminnych w procesach rozwojowych Polski Wschodniej[The Role of Municipal Governments in the Development Processes of Eastern Poland]

Polish Abstract: Obszar Polski Wschodniej, obejmujący województwa podlaskie, lubelskie, warmińsko-mazurskie, podkarpackie i świętokrzyskie, pomimo wielu wewnętrznych różnic łączy niski poziom rozwoju społeczno-gospodarczego rozpatrywany tak z perspektywy Unii Europejskiej, jak i pozostałej części Polski. Niepokój budzi nie tylko sam poziom rozwoju, ale w szczególności niższa niż w innych częściach kraju dynamika pozytywnych zmian, która sprawia, iż dystans rozwojowy Polski Wschodniej raczej się powiększa. W tej sytuacji problematyka poszukiwania czynników mogących zdynamizować procesy wzrostowe nabiera doniosłego znaczenia. W najnowszych i najbardziej popularnych koncepcjach rozwoju lokalnego i regionalnego nacisk kładzie się na wewnętrzne - endogeniczne czynniki rozwoju. Podkreśla się, że o rozwoju jednostek terytorialnych decydują zasoby wewnętrzne, a w szczególności zdolność do ich mobilizowania i efektywnego wykorzystania. Rolę głównego inicjatora i koordynatora takich procesów przypisuje się przede wszystkim władzom samorządowym - na szczeblu lokalnym samorządowi gminnemu. Przyjmując założenie o trafności powyższego podejścia pojawia się zasadniczy problem: jakie konkretnie działania może i powinien podejmować samorząd gminny na obszarze problemowym, jakim jest Polska Wschodnia, aby zdynamizować procesy rozwoju społeczno-gospodarczego? Dotychczas odpowiedzi na tak postawione pytanie poszukiwano głównie w ogólnych koncepcjach zarządzania rozwojem lokalnym oraz w oparciu o badania, ale raczej prowadzone w regionach wyżej rozwiniętych. Tymczasem można mieć wątpliwości: czy poszczególne narzędzia rozwoju lokalnego, skutecznie stosowane na innych bardziej rozwiniętych obszarach, są równie efektywne w regionach słabiej rozwiniętych? Czy w tych warunkach można osiągnąć szybkie tempo rozwoju, dzięki stosowaniu określonych instrumentów zarządzania rozwojem i jakie instrumenty są najlepsze? English Abstract: The area of Eastern Poland, including the Podlaskie, Lubelskie, Warmińsko-Mazurskie, Podkarpackie and Świętokrzyskie Voivodeships, despite many internal differences, combines low level of social and economic development considered from the perspective of the European Union as well as the rest of Poland. Anxiety is not only raised by the level of development itself, but in particular by the dynamics of positive change, which is lower than in other parts of the country, which makes the development distance of Eastern Poland rather larger. In this situation, the issue of searching for factors that can accelerate the processes of growth is of great importance. In the latest and most popular concepts of local and regional development the emphasis is on internal - endogenous development factors. It is emphasized that the development of territorial units is determined by internal resources, in particular the ability to mobilize them and use them effectively. The role of the main initiator and coordinator of such processes is primarily attributed to the local government authorities - at the local level, to the gmina self-government. Assuming the assumption about the accuracy of the above approach, the basic problem arises: what specific actions can and should be taken by the local government in the problem area, which is Eastern Poland, to make the processes of socio-economic development more dynamic? So far, the answers to this question have been sought mainly in general concepts of local development management and research, but rather in more developed regions. Meanwhile, one can have doubts: are individual tools for local development, effectively applied in other more developed areas, equally effective in less developed regions? Is it possible to achieve a fast pace of development in these conditions, thanks to the use of specific development management instruments and which instruments are the best?