Devlet-Piyasa Ekseninde Türkiye Ekonomisinin İlk Yüzyılı ve ‘Proaktif Popülizme Giriş’

Bu çalışmada, Türkiye ekonomisinin geçmişi devlet-piyasa ekseninde ve Cumhuriyet’in ilk yüzyılını kapsayan uzun bir dönemde incelendikten sonra, 2020’lerin ikinci yarısında geliştirilip 2030’larda uygulanabilecek ve yeni bir ‘siyasal-iktisat tarzı’ olarak da anlaşılabilecek bir proaktif popülizm gündemi önerilmektedir. Böyle bir gündem ülke tarihinin herhangi bir evresinde daha önce benimsenip uygulanmadığı için söz konusu önerinin ana çerçevesi de çalışmada ortaya konmaktadır. Bu çerçevede, uzun dönemli ekonomik büyüme olanaklarının geniş toplum kesimlerinin lehine yeniden düzenlenmesi öngörülmekte, dışa bağımlı gelişme ‘doğal’ değil ‘sorunsal’ bir olgu olarak saptanmakta ve gerek ‘makroekonomik temkin’ gerekse ‘kurumsal gelişme’ meselelerinin önemsenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Proaktif popülizmin Türkiye için orijinal bir gündem önerisi ve yeni bir siyasaliktisat tarzı olarak oluşturulmasında üç başat siyasal-iktisadi katkıdan yararlanılmaktadır: (i) Ziya Öniş ve Fikret Şenses’in ‘proaktif devlet-reaktif devlet’ ayrımı, (ii) Korkut Boratav’ın ‘popülizm’ olgusuna sınıfsal bakış açısı ve (iii) Dani Rodrik’in ‘makroekonomik istikrar’, ‘ekonomik küreselleşme’ ve ‘popülizm’ arasındaki ilişkileri ele almaya yönelik yaklaşımı. Popülizmin ‘klasik’ varyantları ile proaktif popülizm arasındaki temel fark, ikincisinin ‘makroekonomik temkin’ ve ‘kurumsal gelişme’ meselelerini göz ardı etmeyerek bunları sistemik ve sınıfsal olgular olarak değerlendirmesidir. Dolayısıyla bu çalışma, karma ekonomi ile neoliberalizmi ‘yarıştırmanın’ ötesine geçmek üzere, 21. Yüzyılda da ‘az gelişmişlik’ sorunlarıyla yüzleşmeyi sürdüren Türkiye’de yakın gelecekte etkinleştirilebilecek bu yeni siyasal-iktisat tarzını tartışmaya açmayı amaçlamaktadır.