Nowa faza dyskusji o kontroli międzynarodowych przepływów kapitału

Argumenty za i przeciw kontroli przepływów kapitału od dawna przyciągają uwagę nie tylko ekonomistów, ale również polityków, stanowiąc część szerszej dyskusji na temat optymalnej roli państwa i rynku w procesach gospodarczych. Jest zrozumiałe, że dylematy dotyczące kontroli przepływów kapitału stały się szczególnie skomplikowane w warunkach obecnego światowego kryzysu finansowego, który w pierwszej kolejności dotknął kraje wysoko rozwinięte, ale który następnie poprzez wtórne efekty rozprzestrzenił się także na inne grupy krajów. Dlatego celem artykułu jest próba pokazania, czy i w jakim zakresie zalecane coraz częściej gospodarkom wschodzącym wprowadzenie określonych narzędzi kontroli przepływów kapitału, znajduje uzasadnienie w wynikach prowadzonych badań teoretycznych. Próba ta oparta została na analizie najnowszej literatury przedmiotu dotyczącej dwu głównych kierunków badań. Z jednej strony analizą objęte zostały modele teoretyczne, które rzucają nowe światło na celowość i skuteczność kontroli przepływów kapitału przyjmując za punkt odniesienia tzw. trylemat polityki pieniężnej w warunkach gospodarki otwartej. Z drugiej strony, uwzględnione zostały te inne ważne wątki badań, w których dominuje kwestia relatywnej efektywności kontroli przepływów na tle innych dostępnych narzędzi polityki państwa. Zgodnie z przyjętą perspektywą badawczą, w artykule nacisk jest położony na te wątki badań, które są szczególnie przydatne dla uchwycenia specyfiki i zmieniającej się roli krajów na średnim poziomie rozwoju w gospodarce światowej. Z przeprowadzonej w artykule analizy najnowszych dociekań teoretycznych płynie ogólny wniosek, że mimo znacznego postępu w badaniach, nadal brak jest jednolitych ram teoretycznych pozwalających analizować makroekonomiczne konsekwencje kontroli kapitału i rozstrzygnąć, kiedy można mówić o sukcesie tego typu polityki. Z perspektywy krajów na średnim poziomie rozwoju za szczególnie ważne należy uznać badania próbujące powiązać problematykę kosztów i korzyści kontroli przepływów kapitału z zagadnieniem zmian strukturalnych i reform gospodarczych.