Tax expenditures jako ukryta forma wydatków publicznych

Celem artykułu jest przedstawienie istoty tax expenditures jako wydatków zaliczanych do tzw. off-budget expenditures oraz pokazanie konsekwencji budżetowych ich stosowania w Polsce. Realizacja tak sformułowanego celu wymagała przeprowadzenia porównań z zakresu teoretycznych koncepcji tax expenditures oraz praktycznych rozwiązań stosowanych przez poszczególne państwa. Przedmiotowa kategoria jako element prawnej konstrukcji podatku, zaliczana jest do grupy preferencji podatkowych. Służy, przez zmniejszenie lub całkowite ograniczenie zobowiązania podatkowego, realizacji określonych celów polityki podatkowej i jest często, ze względu na możliwość ukrycia i pominięcia w procedurze budżetowej, wykorzystywana przez polityków. Skupienie uwagi na tym aspekcie podatku jest szczególnie istotne w obecnej sytuacji budżetowej, kiedy duża grupa państw, w tym także Polska, boryka się z nierównowagą finansów publicznych i wzrastającym zadłużeniem. Ogólną wartość TEs w Polsce w 2011 r. oszacowano na poziomie 24,5 mld USD. Gdy porówna się tę kwotę do deficytu sektora finansów publicznych, wynoszącego w 2011 r. 19,0 mld USD, wyraźnie widać skalę wydatków realizowanych poza procedurą budżetową. W latach 2009–2011 udział TEs w wydatkach publicznych ogółem kształtował się w przedziale od 16,65 do 19,23%, a utratę dochodów budżetowych w wyniku ich zastosowania oszacowano na poziomie od 27,7 do 29,6% dochodów z podatków państwowych. Ta nie zawsze jawna część wydatków publicznych niestety wymyka się spod kontroli i skutecznie ogranicza możliwość prowadzenia odpowiedzialnej polityki fiskalnej.