Nadmierne zadłużenie gospodarstw domowych – problem finansowo-prawny czy społeczny?

Przedmiotem artykułu jest analiza zjawiska nadmiernego zadłużenia gospodarstw domowych, jego przyczyn oraz okoliczności mu towarzyszących. Badania prowadzone były w oparciu o wybrany północnoamerykański oraz europejski dorobek naukowo-badawczy, obowiązującą legislację oraz wynik amerykańskich badań empirycznych dotyczących znajomości i rozumienia pojęć finansowych. Konsekwencje nadmiernego zadłużenia gospodarstw domowych wykraczają poza podstawowe kategorie finansowo-ekonomiczne (m.in. opóźnienia w spłacie zobowiązań, utrata płynności finansowej gospodarstwa domowego) oraz obowiązujące ramy prawne (upadłość konsumencka). Prowadzą one do szeregu problemów społecznych, takich jak utrata bezpieczeństwa/zabezpieczenia finansowego oraz wykluczenie finansowe. Artykuł przywołuje wybrane koncepcje i dokonując ich syntezy wyprowadza wspólne wnioski, a także podejmuje próbę stworzenia wspólnej definicji pojęcia nadmiernego zadłużenia – właściwą zarówno dla Stanów Zjednoczonych, Kanady, państw Unii Europejskiej oraz Polski. Świadomość, że u źródeł nadmiernego zadłużenia znajduje się szereg różnych czynników, takich jak asymetria informacji, oczekiwany, a często nieadekwatny do sytuacji gospodarstwa domowego poziom konsumpcji, praktyki rynku finansowego oraz brak zrozumienia nawet podstawowych kategorii ekonomicznych, stanowić może cenną wskazówkę dla rządów i organizacji pozarządowych zajmujących się tym problemem, w zakresie kompleksowego formułowania zasad i zakresu ochrony konsumentów, edukacji ekonomicznej oraz stwarzania podstaw do bezpiecznego „nowego startu”, dla tych gospodarstw domowych, które w konsekwencji nadmiernego zadłużenia trwale utraciły zdolność do regulowania swoich zobowiązań.