Model ukrytego łańcucha Markowa jako metoda badania nieobserwowalnej fazowości

Celem artykułu jest prezentacja modelu ukrytego łańcucha Markowa jako narzędzia badań marketingowych. Model ukrytego łańcucha Markowa znajduje zastosowanie, gdy w kilku okresach u tych samych podmiotów obserwuje się pewien zbiór cech, które odzwierciedlają nieobserwowalne stany tych podmiotów. Przejścia pomiędzy stanami w kolejnych okresach opisuje model łańcucha Markowa, zaś pośredni pomiar stanu przez zmienne obserwowalne – model klas ukrytych. Takie podejście pozwala definiować stany badanego nieobserwowalnego zjawiska na podstawie danych empirycznych (podejście eksploracyjne), a nie w drodze arbitralnego ich wyznaczania (podejście konfirmacyjne). W niniejszym artykule zastosowano model ukrytego łańcucha Markowa w celu analizy cyklu życia polskich gospodarstw domowych. Wskaźnikami fazy cyklu życia były cechy demograficzne i aktywność zawodowa głowy rodziny i jej partnera, liczba członków gospodarstwa i ich pokrewieństwo względem głowy rodziny oraz status edukacyjny dzieci. Najlepszy model uzyskano dla 11 stanów. Przejścia pomiędzy stanami ułożyły się w dwa cykle- jeden dla rodzin pełnych, drugi dla rodzin niepełnych, pomiędzy którymi również wystąpiły przejścia. Cykl życia rodzin pełnych rozgałęział się na podcykl rodziny nuklearnej i podcykl rodziny poszerzonej.