The Armenian Massacre of 1895 in Bitlis Town

This article explores the Bitlis massacre of 1895 and its aftermath with a particular focus on the role of local actors and Ottoman state elite in shaping the unfolding of this event. Through an in-depth examination of archival documents, it emphasizes the importance of local networks and dynamics in shaping the developments on the ground. Exploring the differences in the approaches of local and central Ottoman officials and political elites towards the treatment of the initiators of the massacre, the article reveals that there were explicit disputes among Ottoman authorities which were seemingly resolved after the Sultan Abdülhamid II imposed his will and ensured total impunity for the local perpetrators. Abstract in Kurmanji: Komkujiya Ermeniyan ya di sala 1895an ya li Bedlîsê. Ev gotar li ser sê nuqsaniyên sereke yê vekolînên mewcûd yê li ser Hizbilla hûr dibe ku, ew rêxistineke îslamî ye û di salên 90’î de li Tirkiyê di fehliyetê de bû: kêmasiya dîrokîkirina boçûna Hizbilla û endamên wê, kêmasiya lêfikirîna li ser rehenda mekanî ya belvabûna wê û tunebûna vekolînên bingehîn yê ku li ser wî tiştî bisekine ku were fêm kirin bê ev rêxistin di warê herêmî de çawa dixebitî. Gotar bûyerên li Farqîna Amedê qewimîne wek mînakekê digre û repertuara kiryarên Hizbilla, yê di bin siya dewletê de bûn, lêpirsîn û analîz dike. Wê heta çi radeyê li mekanên cûda, zora xwe dabû qebûl kirin, hedefên wê çi bûn, û fêmkirina wê ya cîhanê çawa bû? Ev xebat îddia dike ku ev tîrbûn û zêdebûna şiddeta PKK-Hizbilla tê wê wateyê ku bi vê pevçûnê di dîroka pevçûnên di navebera Kurdan de şêweyeke pevçûnê ya bi temamî nû afirî. Abstract in Sorani: Komellkujî ermenîyekanî şaroçkey bîtlîs le sallî 1895 Em witare sernic dexate ser sê sinûrdarî serekî ke le twêjînewekanî êsta leser hîzbulla hen, ke rêkxirawêkî îslamîye le deyey 1990 da le turkya çalak bû: kêmasî bedîrok kirdnî rêçkey hîzbulla w endamekanî; kêmasî le leberçawgirtnî rehendî cêgeyî billawbûnewey hîzbulla we 'xiyabî twêjîneweyekî binerretî derbarey çonîyetî karkirdnî rêkxiraweke le astî lokallîda. Be leberçawgirtinî keysî sîlvan, ke şaroçkeyekî biçukî parêzgay diyarbekre, babeteke le kerestey karekanî hîzbulla lesêberî dewlletda dekollêtewe legell radey ew zoremilêkirdney le şwêne ciyawazekanda encamî dawe, amancekanî we têrrwanînî bo cîhan. Perraweke argumêntî ewe dekat ke degutrêt tundrrewî û çirrî tundutîjî pekeke-hîzbulla derbirrîne bo derkewtinî corêkî tewaw niwêy milmilanêy nawxoy-kurd lenaw mêjûy milmilanêy dûrudirêjî nawxoyî kurdîda. Abstract in Zazaki: Qirkerdişê Armenîyan ê 1895î yê Şaristanê Bidlisî Na meqale giranî dana hîrê kêmasîyanê bingeyênan ser ke no dem cigêrayîşê derheqê Hîzbullahî de, rêxistinêka Tirkîya ya îslamîste ke serranê 1990an de fealîyet kerdêne, estê: kêmîbîyayîşê tarîxkerdişê raygehê Hîzbullah û endamanê ci, kêmîhesibnayîşê rehendê cayî yê vilabîyayîşê ci û kêmbîyayîşê cigêrayîşanê bibingeyan derheqê gureyayîşê ci yê hêremî de. Bi nimûneyê Sîlvanî, şaristanêkê qezaya Dîyarbekirî yo qij, na meqale repertuarê Hîzbullahî yê aksîyonî binê sîya dewlete de, dereceya îcbarî ke Hîzbullah cayanê cîya-cîyayan de reşto ci, hedefê Hîzbullahî û fehmkerdişê Hîzbullahî yê dinya, înan ser o cigêrayîş û analîz kena. Nuşte de munaqeşe beno ke zereyê tarîxê dergî yê lejanê mîyankurdkîyan de ekstremî û giranîya şîdetê PKK-Hîzbullahî kerd ke tewirêkê lejê mîyankurdkî yo nîp-newe vejîyo meydan.