IDEAS home Printed from https://ideas.repec.org/a/ihu/ihujur/v6y2021i1p71-93.html
   My bibliography  Save this article

İslam'da Psikoloji Tarihi

Author

Listed:
  • Mustafa Atak

    (Erciyes Üniversitesi)

Abstract

Psikoloji bilimi 1700'lü yılların ikinci yarısından itibaren ortaya çıkmış ve dini alanda meydana gelen boşluğu doldurma gibi bir işleve sahip olmuştur. Modern psikolojinin çıkış noktasını ilk günah öğretisi ve batının insana karamsar bakış açısı oluşturmuş bu yüzden de insan muammasını anlama noktasında sorunlar yaşanmıştır. İnsanı doğru çözümleyememe beraberinde yanlış reçetelerin ortaya çıkmasına yolaçmıştır. Ancak transpersonel psikoloji ve sonrasında pozitif psikoloji yaklaşımının ortaya çıkmasıyla birlikte manevi alana yönelmenin önemli olduğu anlaşılmıştır. Bu süreçten sonra Taoizm ve Hinduizm merkezli kadim manevi geleneklerin psikolojik terapi ve iyi oluşta kullanılmaya başlandığı görülmektedir. Ancak İslam maneviyatı ile ilgili çalışmalar psikoloji sahasında uzun yıllar yapılmamıştır. Bu noktada Malik Badri'nin ve Rajhid Skinner'in İslami Psikoloji kapsamındaki çalışmaları, Robert Frager'in sufi terapi ile ilgili teorik ve pratik çalışmaları, Mustafa Merter'in nefs psikolojisi kapsamında yaptığı teorik ve pratik çalışmalar ve rüya analizi çalışmaları ile Erciyes Üniversitesi öncülüğünde 2014 yılında başlatılan Maneviyat Psikolojisi çalışmaları önem arzeden çalışmalardır. İslam dünyasının psikoloji ile ilgili çalışmalarının tarihine baktığımızda El Kindi ile başlayan süreçte, ilk Müslüman psikiyatrist olarak görülen Belhi'nin kaygı ve depresyon terapisi ile ilgili çalışmaları, İbni Sina ve Farabi'nin çocuk ve ergenlik psikolojisi ile ilgili tespitleri, Gazali'nin Davranışçı Psikolojinin önemli ismi Skinner'den asırlar önce şartlı refleks teorisini ortaya atması, Mevlana'nın Mesnevisinde çağları ve psikoloji bilimini de aşan hikâye ve tespitleri, İbrahim Hakkı Erzurumu'nin Marifetneme'de tıbbi ve psikolojik tespitleri, Abdürrezzak Kaşani'nin tefsirinde modern psikolojinin insan tasavvurunu aşan tanımlamaları ve tespitleri psikolojinin İslam dünyasında aslında yeni olmadığını göstermektedir. Uzun yıllar İslam'a ve Müslüman ilim insanlarına soğuk duran modern psikolojinin kendisi için de önemli olan bu değerleri araştırıp istifade etmesinin vakti çoktan gelmiştir. Kur'an'ın nefs, kalp ve ruh ile ilgili ayetlerini işari tefsirler çerçevesinde yeniden değerlendirmek, Mesnevi'yi psikolojik anlamda yeniden yorumlamak gerekmektedir. Bu çalışma psikolojinin doğuşu ve İslam dünyasında psikoloji ile geçmişteki çalışmalar ile yakın dönemden günümüze kadar psikoloji alanına yapılan katkıları konu edinmiştir.

Suggested Citation

  • Mustafa Atak, 2021. "İslam'da Psikoloji Tarihi," Journal of Ibn Haldun Studies [İbn Haldun Çalışmaları Dergisi], Ibn Haldun University, vol. 6(1), pages 71-93, January.
    • Handle: RePEc:ihu:ihujur:v:6:y:2021:i:1:p:71-93
    DOI: 10.36657/ihcd.2021.78
    as

    Download full text from publisher

    File URL: https://journal.ihu.edu.tr/index.php/ihu1/article/view/102/155
    Download Restriction: no
    File URL: https://doi.org/10.36657/ihcd.2021.78
    Download Restriction: no
    File URL: https://libkey.io/10.36657/ihcd.2021.78?utm_source=ideas
    LibKey link: if access is restricted and if your library uses this service, LibKey will redirect you to where you can use your library subscription to access this item
    ---><---

    Corrections

    All material on this site has been provided by the respective publishers and authors. You can help correct errors and omissions. When requesting a correction, please mention this item's handle: RePEc:ihu:ihujur:v:6:y:2021:i:1:p:71-93. See general information about how to correct material in RePEc.

    If you have authored this item and are not yet registered with RePEc, we encourage you to do it here. This allows to link your profile to this item. It also allows you to accept potential citations to this item that we are uncertain about.

    We have no bibliographic references for this item. You can help adding them by using this form .

    If you know of missing items citing this one, you can help us creating those links by adding the relevant references in the same way as above, for each refering item. If you are a registered author of this item, you may also want to check the "citations" tab in your RePEc Author Service profile, as there may be some citations waiting for confirmation.

    For technical questions regarding this item, or to correct its authors, title, abstract, bibliographic or download information, contact: Sönmez Çelik (email available below). General contact details of provider: https://edirc.repec.org/data/ibihutr.html .

    Please note that corrections may take a couple of weeks to filter through the various RePEc services.

    IDEAS is a RePEc service. RePEc uses bibliographic data supplied by the respective publishers.