Küresel Gıda Krizi: Üçüncü Gıda Rejimi, Küresel Sermaye Ve Gelişmekte Olan Ülkeler

Bu çalışma, iki soruya yanıt aramaktadır: İlk olarak, Dünya gıda fiyatları neden artmaya başlamıştır? Ve ikinci olarak da, Güney’deki küçük üreticiler, bu artışlardan neden yararlanamamaktadır? Çalışmanın ilk bölümünde, mevcut uluslararası tarımsal işbölümü altında, gıda fiyatlarında yaşanan sürekli artışları, gıda arz ve talebindeki dalgalanmalarla açıklamaya çalışan yaklaşımlar üzerinde durulacaktır. Bu yaklaşımlarda, küresel ısınma, akaryakıt ve gübre fiyatları, biyoyakıt üretimi, başta Çin ve Hindistan olmak üzere, bazı gelişmekte olan ülkelerin değişen beslenme biçimleri, tarım sektörüne yönelen hedge fonları ve future işlemleri tarımsal ürünlerin fiyatlarının artmasında önemli etkenler olarak ele alınmaktadır. Ancak bu yaklaşımlarda, öne sürülen hiçbir nedenin gıda fiyatlarında sürekli hale gelen artışı tam olarak açıklayamadığı da kabul edilmektedir. Öte yandan, “Gıda Rejimi” yaklaşımı, tarımsal işbölümünün zamansal ve mekânsal değişiminin izlenmesini olanaklı kılmaktadır. Böylelikle, tarımsal gıda arz ve talebindeki dalgalanmaların altında yatan gıda ilişkilerindeki değişimler ortaya konulabilmektedir. Bu çerçevede, çalışmanın ikinci bölümünde ilk olarak “gıda rejimi” kavramından söz edilecek ve önceki gıda rejimleri, uluslararası tarımsal işbölümünde meydana getirdikleri dönüşümler bağlamında kısaca ele alınacaktır. Daha sonra, 1995’ten itibaren hüküm sürdüğü kabul edilen ve “Şirketleşmiş ve Finansallaşmış Gıda Rejimi” olarak da adlandırılan Üçüncü Gıda Rejimi’nin tüm unsurları ayrıntılı biçimde irdelenecektir. Yaşanan Gıda Krizi’nin, bu rejimin yapısal bir parçası olduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır.