Türkiye’de Üretken Sermaye Oluşum Sürecinin Bir Bileşeni Olarak Yabancı Sermaye Girişleri

Türkiye’de sermaye birikimi ve kapitalist üretim ilişkilerinin oluşumu, 1923 yılında başlamış ve 1960’lı yıllara kadar devam etmiştir. Bununla birlikte, kapitalist sermaye birikimi için başat öneme sahip üretken sermayeye geçiş 1960’lı yıllarda yoğunluk kazanmıştır. Öncelikle, üretken sermaye iç pazar koşullarında korumacı bir ortamda çeşitli devlet destekleriyle gelişmesi amaçlanmıştır. Sonrasında İthal ikameci olarak adlandırılan bu stratejinin tıkanmasıyla birlikte, 1980’li yıllarda, sınai birikim ihracata yönlendirilmiştir. İzleyen on yıl boyunca istenilen döviz biçimde sermayenin elde edilememesiyle birlikte, ülkeye portföy yatırımları çekilerek döviz biçiminde sermaye kıtlığı aşılmaya çalışılmıştır. 2000’li yıllara gelindiğinde sermaye birikimin orta ve yüksek teknolojiye dayalı sektörlere kayması ve yüksek katma değerli üretim amaçlanmıştır. Türkiye’de ele alınan tüm bu dönemlerde yabancı sermaye girişlerinin önemli bir rolü olmuştur. Bu bağlamda, çalışmanın amacı tarihsel süreç içinde, Türkiye’de üretken sermaye oluşumunun finansmanında yabancı sermaye yatırımlarının etkisini analiz etmektir. Yöntem olarak, Türkiye ekonomisindeki kritik alt dönemler seçilerek, yabancı sermaye yatırımlarının alt türlerine ait veriler kullanılmıştır. Çalışmada, devletin finansman kısıtını aşmak için yabancı sermaye hareketlerini desteklediği ve üretken sermaye oluşumunda önemli bir yol kat edildiği sonucuna ulaşılmıştır.