Elazığ’da Yaşayan Çingenelerin Değişen/ Dönüşen Meslekleri Üzerine Nitel Bir Araştırma

Bu çalışmada, Çingeneler değişen/dönüşen meslekleri bağlamında ele alınmakta; bu mesleki dönüşümün Çingeneler açısından ne tür sonuçlara yol açtığı ve onları kentsel ortamlarda hangi mesleki süreçlere sürüklediği irdelenmektedir. Endüstriyel kapitalist toplumlarda teknolojik gelişmelerle birlikte değişen/dönüşen çalışma ilişkileri, Çingeneleri sadece etniklik açısından dışlamakla kalmayıp aynı zamanda onları mesleki açıdan çoğunlukla tercih edilmeyen güvencesiz/düzensiz/riskli işlerde çalışmaya da zorlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırma, değişen çalışma koşullarının Çingeneleri ekonomi, kültür, kimlik, toplumsal statü ve yaşam biçimi gibi süreçlerde nasıl etkilediğini sorgulamak amacıyla, Elazığ şehir merkezinde Çingenelerin yoğun olarak yaşadığı 4 mahallede, gençyetişkin 20 görüşmeciyle Kasım-Aralık 2018 ve Ocak 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, değişen/ dönüşen çalışma koşullarıyla birlikte yeni gelişmelere ayak uyduramayan Çingeneler, kültürel ve ekonomik açıdan daha zorlu süreçlere girmişlerdir. Çingene kimliğini yansıtan mesleklerinin (elekçilik-kalaycılık vs.) azalması/ yok olması, Çingeneleri genellikle Çingene olmayanların hoşlanmadığı ya da yapmak istemedikleri marjinal, geçici ve kayıt dışı sektörlerde çalışmaya zorlamaktadır. Ayrıca, toplumsal statülerini ve kimliklerini olumlayan mesleklerinin kayboluşu, Çingene kelimesinin pejoratifliğini daha görünür kılmakta; hurdacılık, dilencilik, hamallık gibi marjinal işlerin de Çingenelerle özdeşleşmesine yol açmaktadır. Sonuçta Çingeneler, geleneksel mesleklerinin kaybolduğu bir dünyada kentsel çalışma koşullarının onlara dayattığı, kendi tercihleri olmayan işleri yaparak geçinmeye ve hayata tutunmaya çalışmaktadırlar.